Nominowany, nominowana: Marcin Gaczkowski
Za 25 kwietnia poznamy laureata lub laureatkę Nagrody za Twórczość Translatorską im. T. Boya-Żeleńskiego w kategorii najlepszy przekład książki wydanej w ciągu ostatnich 2 lat. Do tego czasu stopniowo przedstawiać będziemy naszych Nominowanych i Nominowane. Na początek Marcin Gaczkowski nominowany za przekład z języka ukraińskiego powieści „Miasto” Waleriana Pidmohylnego .
O jego przekładzie Kapituła Nagrody napisała:
„Miasto” Waleriana Pidmohylnego to duże wyzwania dla tłumacza. Powieść charakteryzuje bogaty język, ironia i liczne odniesienia do ukraińskich realiów lat 20. XX wieku. Marcin Gaczkowski świetnie poradził sobie z tymi trudnościami. Oddał zarówno modernistyczny styl powieści, jak i jej krytyczne spojrzenie na społeczne i psychologiczne przemiany bohatera. Uchwycił styl autora łączący lakoniczność i poetycką obrazowość oraz ducha rewolucyjnych przemian rozstrzelanego odrodzenia.
Książki, których przekłady zostały nominowane w tej edycji nagrody | fot. Bartosz Bańka
Nominowany o pracy nad książką opowiada:
„Pidmohylny wydał swoje opus magnum w czasie, kiedy rozwiała się już noc caratu, lecz nie rozpętało na dobre piekło stalinizmu. Opisał atmosferę towarzyszącą migracji ze wsi do miast, przemiany polityczne i obyczajowe, nadzieje związane z wielką zmianą.
Zaryzykował, stworzył bohatera irytującego, nieznośnego. Kim jest Stepan Radczenko? Wziętym pisarzem czy grafomanem? Poczciwiną czy łajdakiem? Cieszę się, że po latach frapuje to również polskie czytelniczki i czytelników. Podążają za bohaterem: od miłości do pogardy, od dżentelmena do mizogina. I z powrotem.
Chciałem pokazać klasykę, która nie przytłacza, opowieść nie z tej ziemi i epoki, a przecież uniwersalną. Dla polskiej wersji próbowałem stworzyć specyficzny język — podszyty Boyem-Żeleńskim, acz nieprzestylizowany. Usiłowałem odnaleźć właściwy rytm – buzowania miasta i ludzkich popędów.
Chciałem wreszcie przybliżyć odbiorcom ukraiński Kijów – widzialny i niewidzialny, wciąż nieodkryty przez Polaków.”
Pytany nad czym obecnie pracuje Marcin Gaczkowski mówi:
„Nad kilkoma utworami. Ale tak naprawdę nad jednym palimpsestem najnowszej literatury ukraińskiej – zapisem doświadczeń bólu i utraty, radości odnalezienia i ocalenia, także w języku. Ukraińskie autorki i autorzy ubierają dziś w słowa miłość, nadzieję i niezmierny gniew. Szukają języka wojny. Staram się podążać ich śladem.”
Przypominamy, że książkę Waleriana Pidmohylnego wydało Kolegium Europy Wschodniej i bardzo gorąco zachęcamy do jej przeczytania!
Z Nominowanymi w tej edycji nagrody spotkamy się w Gdańsku 25 kwietnia o 16.00 podczas Gdańskich Spotkań Literackich „Odnalezione w tłumaczeniu”.
MARCIN GACZKOWSKI jest literaturoznawcą, historykiem, publicystą. To jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, dziennikarz Polskiego Radia dla Ukrainy. Tłumacz literatury ukraińskiej, m.in. powieści „Córeczka” Tamary Dudy (2022, Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej za 2023 rok) oraz kultowego „Miasta” Waleriana Pidmohylnego (2024). Od 2021 roku prowadzi seminarium „Tłumacze bez granic”.
Fundatorem Nagrody jest Miasto Gdańsk, a jej organizatoem Instytut Kultury Miejskiej.
