Ireneusz Kania - laureat Nagrody im. T. Boya-Żeleńskiego za całokształt twórczości 2023
„Imponujący dorobek translatorski Ireneusza Kani, tłumacza, eseisty i polihistora, obejmuje kilkadziesiąt pozycji z piętnastu języków. Przyswoił polszczyźnie całe obszary kulturowe, m.in. kultury tybetańskiej, hebrajskiej, rumuńskiej, nowogreckiej, niemieckiej, francuskiej i włoskiej. Jego bibliografia obejmuje pozycje należące do wszystkich gatunków literackich. Przekładał m.in. utwory Kawafisa, Eliadego, Ciorana, Benjamina, Scholema, Bataille’a, Vasariego. Zawdzięczamy mu także Tybetańską Księgę Umarłych i Opowieści Zoharu„, uzasadnia wybór laureata Nagrody za całokształt twórczości Anna Wasilewska, przewodnicząca Kapituły, tłumaczka z języka francuskiego.
Ireneusz Kania urodził się w 1940 roku w Wieluniu. Studiując romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, pogłębiał równolegle swoją wiedzę o językach orientalnych (hebrajskim, chińskim, sanskrycie). W tym czasie uprawiał wyczynowo sporty; dotąd pozostaje aktywny fizycznie. Debiutował w 1972 r. w „Przeglądzie Orientalistycznym”. W następnych latach przekładał również z języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego, rumuńskiego, włoskiego i sanskrytu. W latach 1983-1988 prowadził prywatny kurs języka tybetańskiego. W latach 90. prowadził zajęcia z przekładu literackiego w Studium Literacko-Artystycznym na UJ. Za pracę przekładową otrzymał wiele nagród i odznaczeń, do których dołącza Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorska im. T. Boya-Żeleńskiego.
Nominacje 2023 w kategorii przekład dzieła
René Koelblen i Stanisław Waszak (język francuski) za przekład książki Zniknięcia Georges’a Pereca, wyd. Lokator 2022
300-stronicowa detektywistyczna powieść Pereca to lipogram, w którym ani razu nie pojawia się litera „e”, najczęściej występująca w języku francuskim samogłoska. Czyta się ją podobnie jak zaimek „eux” – oni. Formalne rygory, które Perec stosował w każdej ze swoich książek, są nośnikami zaszyfrowanej metafory: śmierci rodziców, doświadczenia pustki, nieobecności, braku. Obaj tłumacze dokonali wyczynu, zdawałoby się niemożliwego – brawurowo ułożyli po polsku perekowskie puzzle, pełne odniesień do innych utworów literackich.
Stanisław Waszak – od ponad 30 lat pracuje jako dziennikarz, a od niedawna również wicedyrektor warszawskiego biura Agence France-Presse. Tłumacz i autor przekładów piosenek na język polski, współprowadzący przez trzy lata, z René Koelblenem, zajęcia z przekładu piosenek w Instytucie Romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim.
René Koelblen – inżynier, absolwent Ecole Centrale de Paris (wydział matematyki stosowanej). W latach 1983-1985 lektor języka francuskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, od 1986 r. związany z branżą informatyczną. Tłumacz i autor przekładów piosenek (polski-francuski, francuski-polski) współprowadzący przez trzy lata, ze Stanisławem Waszakiem, zajęcia z przekładu piosenek w Instytucie Romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Przetłumaczył na język polski wywiad-rzekę Jolanty Kurskiej z Adamem Michnikiemi i Bernardem Kouchnerem pt. Rozmowy w Awinionie.
Krzysztof Majer (język angielski) za przekład książki Kochanka Wittgensteina Davida Marksona, wyd. PIW 2022
W przekładzie Kochanki Wittgensteina uderza przede wszystkim precyzja. Krzysztof Majer niezwykle skrupulatnie, krok po kroku oddaje monolog wewnętrzny Kate, bohaterki i narratorki powieści. Nie gubi się w gąszczu literackich i filozoficznych aluzji, nie wytraca tempa, potrafi umiejętnie przetworzyć i zorkiestrować w polszczyźnie powracające wciąż motywy i obrazy, tworząc niezwykłą, pulsującą, zmysłową prozę.
Krzysztof Majer – tłumacz literatury pięknej, adiunkt w Zakładzie Literatury i Kultury Północnoamerykańskiej na Uniwersytecie Łódzkim. Specjalizuje się w tłumaczeniu prozy. Przekładał m.in. Abdulrazaka Gurnaha, Davida Marksona, Jima Thompsona, Michaela Herra, Hermana Melville’a, Patti Smith, Denisa Johnsona, Michaela Chabona, Patricka deWitta oraz dwa tomy listów Allena Ginsberga i Jacka Kerouaca. Razem z Kają Gucio tłumaczył krótką prozę Debory Eisenberg i Billa Gastona. Dwukrotny zdobywca nagrody „Literatury na Świecie”: za przekład Listów Ginsberga i Depesz Herra; za ten ostatni przekład nominowany również do Nagrody Literackiej „Gdynia” oraz Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Sekretarz redakcji czasopisma „Text Matters: A Journal of Literature, Theory and Culture”. Członek Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz Polskiego Towarzystwa Badań Kanadyjskich. Urodził się w Bydgoszczy, 30 lat mieszkał w Łodzi, a dekadę temu osiadł w Poznaniu.
Sebastian Musielak (język fiński) za przekład książki Polowanie na małego szczupaka Juhaniego Karili, wyd. Marpress 2021
Akcja tej zabawnej powieści rozgrywa się w gdzieś w północnej Finlandii – mroźnej, dzikiej krainie, z rzadka zamieszkałej przez ludzi, za to pełnej mitologicznych stworzeń. Tłumacz w znakomity sposób oddaje klimat oryginału, jego dowcip i język bohaterów. Bawi się słowem, wymyśla nazwy, tworzy własną gramatykę. Swobodnie porusza się między planem językowym świata rzeczywistego i świata magicznego.
Sebastian Musielak – absolwent filologii fińskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tłumaczy z języka angielskiego i fińskiego, m.in Wierzyliśmy jak nikt (Rebecca Makkai), Rok zająca (Arto Paasilinna), Przejście (Pajtim Statovci), Oneiron (Laura Lindstedt), Powieść lekarska (Riku Korhonen). W 2008 roku został laureatem nagrody czasopisma „Literatura na świecie” w kategorii „Nowy głos” za przekład powieści Daniela Katza Kobieta pułkownika (Czarne 2007). W 2017 roku od Ministerstwa Kultury Finlandii otrzymał doroczną nagrodę państwową dla tłumacza literatury fińskiej na język obcy.
Kamil Pecela (język litewski) za przekład książki Silva rerum IV Kristiny Sabaliauskaitė, wyd. Wydawnictwo Lierackie 2022
Istotną rolę w tetralogii litewskiej pisarki odgrywa język. Kamil Pecela wyśmienicie sprostał wyzwaniu, kreatywnie odwołując się do – wcale nie tak już żywej – spuścizny szlacheckich sylw, gawęd, memuarów, języka Pamiątek Soplicy, Pamiętnika kwestarza. Polski przekład brzmi jak dopełnienie tej wspaniałej tradycji piśmienniczej i literackiej.
Kamil Pecela – absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim; uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych po obronie pracy o twórczości litewskiego pisarza i publicysty Rapolasa Mackonisa w międzywojennym Wilnie. Jego praca uhonorowana została nagrodą im. Juliusza Bardacha za lata 2014-2015 przyznaną przez Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego w Kownie. Pecela zajmuje się literaturą i kulturą Litwy – bada, opowiada o niej, pisze teksty, propaguje w internecie oraz przekłada na język polski. W 2019 r. za aktywność przekładową otrzymał dyplom honorowy Instytutu Kultury Litwy (Lietuvos kultūros institutas), a w 2021 r. Nagrodę im. Algisa Kalėdy. Jest cenionym tłumaczem prozy, znanym m.in. z przekładów literatury pięknej (m.in. Obrazków litewskich Herkusa Kunčiusa i Wileńskiego pokera Ričardasa Gavelisa) oraz dokumentów, esejów, tekstów publicystycznych.
Anna Sawicka (język kataloński) za przekład książki Diamentowy plac Mercè Rodoredy, wyd. Marginesy 2022
Diamentowy plac to jedno z najważniejszych dzieł literatury katalońskiej XX wieku, klasyczna powieść, której wcześniej nie mieliśmy okazji poznać w przekładzie z oryginału. Subtelna, oszczędna, „szczero-naiwna”, a przy tym bardzo sugestywna specyfika narracji wymagała od tłumaczki nieustannej uważności, żeby nie wyjść poza obrany rejestr języka. Ta przepojona pięknym smutkiem opowieść trafia do nas w wersji pozbawionej fałszywych nut.
Anna Sawicka – iberystka, pracowniczka Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktorka „Studiów Iberystycznych”. Zajmuje się m.in. literaturą i kulturą katalońską. Ma w dorobku przekłady kilku katalońskich dramatów oraz opowiadania Pere Caldersa i Javiera Tomeo, średniowieczny brewiarz mistyczny Ramona Llulla (Księga Przyjaciela i Umiłowanego), a także powieści: Chłodny dotyk Alberta Sáncheza Piñola, Za worek kości Lluisa-Antona Baulenasa, Skrzypce z Auschwitz Marii Angels Anglady i Miasto cudów Eduarda Mendozy. Tłumaczka powieści Jaume Cabrégo, została uhonorowana w listopadzie 2015 roku prestiżową nagrodą Instytutu Ramona Llulla. Kapituła uznała, że Głosy Pamano to najlepszy przekład literatury katalońskiej w roku 2014.
Tomasz Swoboda (język francuski) za przekład książki Sodoma i Gomora Marcela Prousta, wyd. Officyna 2022
Tomaszowi Swobodzie udała się rzecz arcytrudna: stworzył nowy, artystycznie przekonujący język dla przekładu arcydzieła Marcela Prousta. Pod jego piórem Sodoma i Gomora, czwarty tom cyklu W poszukiwaniu straconego czasu, zajaśniała świeżym blaskiem, dowodząc, że Tadeusz Boy-Żeleński nie powiedział ostatniego słowa.
Tomasz Swoboda – tłumacz i literaturoznawca, nauczyciel akademicki, profesor Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Szczecińskiego. Zajmuje się głównie teorią i historią literatury oraz krytyką przekładu. Publikował w wielu czasopismach literackich i naukowych w Polsce (m.in. „Literatura na Świecie”, „Fraza”, „Konteksty”, „Teksty Drugie”, „Topos”, „Twórczość”) i za granicą (Francja, Holandia, Hiszpania, Czechy i Turcja). Laureat nagrody „Literatury na Świecie” za przekład (2008) oraz Nagrody im. Andrzeja Siemka (2010) za Historie oka. Bataille, Leiris, Artaud, Blanchot.
Aga Zano (język angielski) za przekład książki Dziewczyna, kobieta, inna Bernardine Evaristo, wyd. Wydawnictwo Poznańskie 2022
Nagrodzona w 2019 roku Bookerem książka brytyjskiej pisarki długo czekała na polskie tłumaczenie, a jedną z przyczyn była jej rzekoma nieprzekładalność. Tego zadania odważnie i z przekonującym efektem podjęła się Aga Zano. Zróżnicowanymi głosami dwunastu kobiet poprowadziła nas przez barwne historie ich życia, co wymagało pomysłowości, polotu, rzetelnego researchu i świeżego spojrzenia na język.
Aga Zano – tłumaczka z języka angielskiego na polski i polskiego na angielski, absolwentka warszawskiego MISH-u, stypendystka Queen’s University w Belfaście i University of Edinburgh. Interesuje się historią Irlandii Północnej i rozwojem queerowej tożsamości w języku. Na stałe współpracuje z magazynami „Przekrój” i „Herito”. Wybrane przekłady: Dziewczyna, kobieta, inna (Bernardine Evaristo), Trzy kobiety, Zwierzę (Lisa Taddeo), Apeirogon (Colum McCann), Ile z gór tych złota (C. Pam Zhang), Pięć zauroczeń (André Aciman), Ostatnia stacja (Casey McQuiston).
