Carlos Marrodán Casas - laureat Nagrody im. T. Boya-Żeleńskiego za całokształt twórczości 2025
Carlos Marrodán Casas to jeden ze współtwórców boomu literatury iberoamerykańskiej w Polsce w latach 70. Promotor literatury hiszpańskiej i nauczyciel akademicki, który wychował całą formację tłumaczy. Zadebiutował w 1973 roku przekładem „Szczeniaków” Maria Vargasa Llosy, tłumaczył m.in. książki Gabriela Garcii Marqueza, Roberta Bolaño, Octavia Paza, Javiera Mariasa. Wykorzystując rozmaite rejestry polszczyzny, Carlos Marrodán Casas potrafił zachować odrębność dykcji każdego z wymienionych pisarzy.
Carlos Marrodán Casas (ur. 1948) to urodzony we Francji Hiszpan, który niemal całe życie spędził w Polsce. Jest absolwentem polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Przez pewien czas związany był z redakcją „Nowych Książek”, następnie zaś pracował dydaktycznie w Katedrze Iberystyki UW. Od połowy lat 80. pracownik działu kultury Ambasady Hiszpanii w Warszawie. W połowie lat 90. związał się z wydawnictwem Muza, dla którego pracował jako tłumacz i konsultant, następnie zaś jako redaktor. Tłumaczenie jest jego pasją i pracą. Na język polski przełożył m.in. książki Gabriela Garcii Marqueza („Jesień patriarchy”, „Kronika zapowiedzianej śmierci”, „Miłość w czasach zarazy”, „O miłości i innych demonach”, „Rzecz o mych smutnych dziwkach”), Maria Vargasa Llosy („Pantaleon i wizytantki”, „Zielony dom”, „Gawędziarz”), Javiera Mariasa („Serce tak białe”, „Jutro w czas bitwy o mnie myśl”, „Zakochania” – wespół z Wojciechem Charachalisem), Roberta Bolaño („Gwiazda daleka”). Jest również współtłumaczem (z Beatą Fabjańską-Potapczuk) „Cienia wiatru” Carlosa Ruiz Zafóna, a z Katarzyną Okrasko wszystkich pozostałych powieści Zafóna. W jego dorobku znajdują się również przekłady sztuk teatralnych, poezji i piosenek.
fot. Renata Dąbrowska
Nominacje 2025 w kategorii przekład książki
Marcin Gaczkowski (jęz. ukraiński) za przekład książki „Miasto” Waleriana Pidmohylnego (KEW 2024)
„Miasto” Waleriana Pidmohylnego to duże wyzwania dla tłumacza. Powieść charakteryzuje bogaty język, ironia i liczne odniesienia do ukraińskich realiów lat 20. XX wieku. Marcin Gaczkowski świetnie poradził sobie z tymi trudnościami. Oddał zarówno modernistyczny styl powieści, jak i jej krytyczne spojrzenie na społeczne i psychologiczne przemiany bohatera. Uchwycił styl autora łączący lakoniczność i poetycką obrazowość oraz ducha rewolucyjnych przemian rozstrzelanego odrodzenia.
Marcin Gaczkowski – literaturoznawca, historyk, publicysta. Jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, dziennikarz Polskiego Radia dla Ukrainy. Tłumacz literatury ukraińskiej, m.in. powieści „Córeczka” Tamary Dudy (2022, Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej za 2023 rok) oraz kultowego „Miasta” Waleriana Pidmohylnego (2024). Od 2021 roku prowadzi seminarium „Tłumacze bez granic”.
Agnieszka Kowaluk (jęz. niemiecki) za przekład książki „Dane odosobowe” Elfriede Jelinek (W.A.B. 2024)
„Dane odosobowe” Elfriede Jelinek to proza, jak określa ją sama pisarka, „nieprzekładalna” – naszpikowana odniesieniami do filozofii, literatury i sztuki. To pełen gier językowych, dynamiczny, wściekły, momentami wręcz deliryczny strumień świadomości. Autorka przekładu, Agnieszka Kowaluk, znakomicie oddała go na wielu płaszczyznach językowych, utrzymując styl, rytm i nastrój owej nieprzekładalności.
Agnieszka Kowaluk – absolwentka germanistyki na Uniwrsytecie Warszawskim. Tłumaczka literatury niemieckojęzycznej (m. in. Elfriede Jelinek, Wolfgang Herrndorf, Hans-Ulrich Treichel, Marlene Streeruwitz, Ilse Aichinger, Clemens J. Setz). Jest autorką m.in. kolumny „Mein Deutschland” w „Süddeutsche Zeitung” oraz inspirowanej nią książki „Du bist so deutsch!”, w której przygląda się narodowym stereotypom. Inicjatorka i moderatorka serii spotkań autorskich z polskimi pisarzami „Gut gepolt” w Monachium.
Mateusz Kwaterko (jęz. francuski) za przekład książki „Kaprysy i zygzaki” Théophile’a Gautiera (PIW 2023)
„Kaprysy i zygzaki” to dwanaście swoistych reportaży z podróży – rzeczywistych lub wyobrażonych – pióra francuskiego pisarza, poety, dramaturga i krytyka epoki romantyzmu. Gautier przełamuje konwencję literatury podróżniczej, nie stroni od czarnego humoru i groteski, prowadzi czytelnika meandrami dygresji, które w przekładzie Mateusza Kwaterki wybrzmiewają równie świetnie i zabawnie jak w oryginale.
Filip Łobodziński (jęz. hiszpański) za przekład książki „W cieniu orła” Arturo Péreza-Reverte (ArtRage 2024)
„W cieniu orła” to heroikomiczna nowela, w której Arturo Pérez-Reverte bawi się konwencją powieści historycznej. To opowieść pełna humoru i nieoczywistych zabaw językiem, z którymi tłumacz, Filip Łobodziński, rozprawił się w sposób absolutnie mistrzowski.
Filip Łobodziński – iberysta, muzyk i tłumacz z angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, katalońskiego, portugalskiego oraz ladino. Laureat Nagrody Instytutu Cervantesa w Warszawie w 2005 roku za najlepszy przekład literacki z hiszpańskiego, nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia za przekład w 2019 r. Przez lata pracował jako dziennikarz (TVP, Polsat News, Trójka, Inforadio, „Non Stop”, „Rock’n’Roll”, „Machina”, „MAX”, „Przekrój”, „Newsweek”), przez 8 lat współprowadził program telewizyjny „Xięgarnia”. Współzałożyciel Zespołu Reprezentacyjnego (od 1983, sześć płyt) oraz dylan.pl (od 2014, jedna płyta), specjalizującego się w wykonywaniu jego przekładów piosenek Boba Dylana. Wolontariusz na rzecz bezdomnych zwierząt.
Katarzyna Okrasko i Agata Ostrowska (jęz. hiszpański) za przekład książki „Lektura uproszczona” Cristiny Morales (ArtRage 2024)
„Lektura uproszczona” Cristiny Morales to językowy fajerwerk, obejmujący różne rejestry polszczyzny, sięgający do idiolektu anarchistycznej komuny i urzędniczej nowomowy, niestroniący od wyuzdanej, a zarazem wyrafinowanej erotyki. Wymagająca przekładowa praca zakończona sukcesem.
Katarzyna Okrasko – absolwentka Iberystyki na Uniwersytecie Warszawskim. Tłumaczka literatury hiszpańskiej i latynoamerykańskiej, przełożyła ponad pięćdziesiąt książek takich autorów jak Carlos Ruiz Zafón (wspólnie z Carlosem Marródanem Casasem), Roberto Bolaño, Juan Gabriel Vásquez, Enrique-Vila Matas, Dulce Chacón, Mariana Enríquez, Dalhia de la Cerda, Cristina Morales, Martin Caparrós, Arturo Pérez-Reverte. Laureatka Nagrody Instytutu Cervatesa w Polsce za tłumaczenie literackie. Prowadziła warsztaty tłumaczeniowe w Instytucie Lingwistyki Stosowanej UW.
Agata Ostrowska – absolwentka Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW, autorka ponad czterdziestu przekładów literackich z angielskiego i hiszpańskiego. Współpracowała m.in. z ArtRage, Czarną Owcą, Filtrami, Pauzą, WAB, Wydawnictwem Poznańskim i Znakiem. Kielczanka z urodzenia, warszawianka z wyboru, kocia mama i miłośniczka długich spacerów po mieście.
Katarzyna Skórska (jęz. włoski) za przekład książki „Ty, krwawe dzieciństwo” Michele Mariego (Czarne 2024)
Opowiadania Michele Mariego to pierwsza przetłumaczona na język polski książka najciekawszego obecnie włoskiego pisarza – urodzonego w 1955 roku, prozaika, krytyka i tłumacza, wielbiciela prozy Gaddy i Manganellego. Mari przywołuje z pamięci rekwizytornię z dzieciństwa, do której oprócz szklanych kulek, żołnierzyków i puzzli, należą także pierwsze lektury – komiksy i chłopackie powieści przygodowe. Proza niejednoznaczna i gęsta, pełna odniesień do literatury, doskonale oddana w polszczyźnie.
Katarzyna Skórska – italianistka, literaturoznawczyni, tłumaczka, laureatka Nagrody Literackiej im. Leopolda Staffa za przekład książki „Limbo” Melanii G. Mazzucco. Tłumaczyła m.in. teksty Dina Buzzatiego, Piera Paola Pasoliniego, Guida Morsellego i Michele Mariego. Mieszka i pracuje czasem w Warszawie, czasem w Szwajcarii.
Tomasz Swoboda (jęz. francuski) za przekład książki „Uwięziona” Marcela Prousta (Officyna 2024)
Tomasz Swoboda powtórnie rzuca wyzwanie Tadeuszowi Boyowi-Żeleńskiemu, podarowując polszczyźnie kolejny tom Proustowskiego cyklu. „Uwięziona” to książka, gdzie liryczny język miłosny spotyka się ze zjadliwą satyrą społeczną i rozważaniami o sensie sztuki. Całość zajaśniała nowym blaskiem.
Tomasz Swoboda – tłumacz i literaturoznawca, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, autor książek „To jeszcze nie koniec? Doświadczanie czasu w powieści o dekadentach” (2009), „Historie oka. Bataille, Leiris, Artaud, Blanchot” (2010), „Histoires de l’œil” (2013), „Powtórzenie i różnica. Szkice z krytyki przekładu” (2014), „Deformacje nowoczesności” (2021) oraz „Zdania, glosy, destylaty. Drugie szkice z krytyki przekładu” (2023). Laureat nagrody „Literatury na Świecie” za przekład oraz Nagrody im. Andrzeja Siemka za Historie oka. Członek kapituły Nagrody Literackiej Gdynia. Tłumaczył na polski m.in. Baudelaire’a, Nervala, „ Ariol”.
