Brian Friel
Tłumaczenia
Nowy przekład Tłumaczeń Briana Friela to publikacja towarzysząca dramatycznej edycji Gdańskich Spotkań Literackich (2023). Trzyaktówka wydana została przez Instytut Kultury Miejskiej, a jej tekst przełożył zespół tłumaczek pod kierownictwem Magdy Heydel: Barbara Bruks, Alicja Halik, Dominika Kardaś, Emilia Kurowska, Paulina Kwaśniewska-Urban, Joanna Sobesto.
Brian Friel (1929-2015) uznawany jest za najwybitniejszego współczesnego dramaturga Irlandii, jednak wpływ jego twórczości daleko wykracza poza granice ojczystego kraju. Znany z językowych eksperymentów Friel w Tłumaczeniach (1980) wyznaczył angielszczyźnie szczególne zadanie. Angielscy i irlandzcy bohaterowie sztuki wprawdzie mówią tu wyraźnie różnymi głosami, ale wciąż tym samym językiem – angielskim. Jak przełożyć język, w którym zatopione są rytmy i znaczenia innego języka i który sam w sobie jest opowieścią?
Akcja Tłumaczeń rozgrywa się w wymyślonej przez autora wiosce w 1833 roku, czyli w czasach, kiedy Irlandia stanowiła część Zjednoczonego Królestwa. W napięciach, jakie kształtują stosunki wewnątrz prowincjonalnej społeczności, rozpoznajemy szereg problemów współczesnego świata: globalny kapitalizm, migracje, dominację ekonomiczną i militarną czy przemoc symboliczną i kolonialną ideologię, której retoryka nie wytraciła jeszcze pierwotnego barbarzyństwa.
Tadeusz Sławek
Na okrężnych drogach. Tłumaczenie literackie i jego światy
Polityka przekładu jest polityką wielogłosowości; nie może zgodzić się na wizję świata, w którym relacje z innym/obcym są równoznaczne z „zanieczyszczeniem” tego, co rodzime i „czyste” – pisze Tadeusz Sławek w inspirującym eseju, w którym udowadnia, że refleksja nad przekładem może być użytecznym narzędziem myślenia o świecie. Podstawowe zadanie tłumaczy, twierdzi Sławek, to poszukiwanie porozumienia przy zachowaniu różnic, praca nad konstruowaniem wspólnoty uwzględniającej odrębność jej członków i zawsze gotowej do twórczej zmiany. Jak się to odbywa w praktyce? Odwołując się do dziesiątków przykładów z historii literatury – od Homera po Joyce’a, od Biblii po Baudelaire’a i Kafkę – autor zastanawia się nad filologicznymi, ale także filozoficznymi, etycznymi i politycznymi implikacjami postaw tłumaczek i tłumaczy.
Wydawca: Instytut Kultury Miejskiej oraz Karakter
Małgorzata Łukasiewicz
Pięć razy o przekładzie
Eseje wybitnej tłumaczki na temat kilku podstawowych kwestii związanych z przekładem: czym jest przekład i jakie są z niego pożytki? Jak mówi się o przekładzie i roli tłumacza – i co z tego wynika? Na czym polega autonomia przekładu? Jak tłumacze, wydawcy i czytelnicy obchodzą się z obcością? Co myślenie o przekładzie wnosi do myślenia o literaturze?
Teksty powstały w ramach cyklu wykładów współorganizowanych przez festiwal „Odnalezione w tłumaczeniu” i Uniwersytet Jagielloński. Odwołując się do historii literatury, opowieści innych tłumaczy oraz własnych doświadczeń, autorka opowiada o dylematach i paradoksach pracy tłumacza, a także o tym, jak czytać przekłady i czym może być literatura. Inspirująca, błyskotliwa i pięknie napisana książka.
Wydawca: Instytut Kultury Miejskiej oraz Karakter
Recenzje: Polityka | Pożeracz.pl
Alberto Manguel, Grzegorz Jankowicz
Małe języki, wielkie literatury
tłum. Soren Gauger, Agnieszka Pokojska
Aby w pełni zrozumieć zjawisko małych języków i ich literatur trzeba uchwycić i precyzyjnie opisać relacje łączące literaturę w jej rozmaitych przejawach i aspektach. Potrzebna jest lekturowa pamięć i bezpośredni kontakt z wydawcami – Alberto Manguel jest redaktorem wielu antologii literackich, w których prezentował teksty pisane w różnych językach. Niezbędna jest też również ciekawość – sam Manguel mówi, że „niezwykłe dzieła literackie zdają się domagać niezwykłych opowieści o swym powstaniu”. Wybitne dzieła powstałe w małych językach rzucają nam to żądanie ze zwielokrotnioną siłą. I nie chodzi jedynie o proces powstawania, lecz także o dalsze ich losy.
Na tę dwujęzyczną książkę (polski/angielski) składają się eseje Alberto Manguela i Grzegorza Jankowicza oraz ich rozmowa wokół literatury powstającej w małych językach.
Wydawca: Instytut Kultury Miejskiej i Karakter
Adam Pluszka
Wte i wewte. Z tłumaczami o przekładach
Osiemnastu tłumaczy i siedemnaście rozmów, między innymi z Małgorzatą Łukasiewicz o W.G. Sebaldzie, z Dariuszem Żukowskim o Susan Sontag, z Anną Węgleńską o Astrid Lindgren, z Maciejem Świerkockim o Jamesie Joysie, Bogusławą Sochańską o Hansie Christianie Andersenie, z Piotrem W. Cholewą o Terrym Pratchetcie, z Anną Wasilewską o Janie Potockim, z Pauliną Braiter o J.R.R. Tolkienie, z Jackiem Giszczakiem o Alainie Mabanckou.
Wte i wewte to nie tylko fascynujące rozmowy z fascynującymi ludźmi, ale także przekrój przez spory kawałek literatury – duńskiej, kanadyjskiej, francuskiej i kolonialnej, katalońskiej, chińskiej, starogreckiej, niemieckiej czy szwedzkiej.
Wydawca: słowo/obraz terytoria oraz Instytut Kultury Miejskiej
Antologia Poetki z Wysp
tłum. Magda Heydel, Jerzy Jarniewicz
Jest ich osiem. Osiem fenomenalnych głosów, osiem odmiennych dykcji poetyckich, wyobraźni i wrażliwości: Moniza Alvi, Lavinia Greenlaw, Jackie Key, Gwyneth Lewis, Alice Oswald, Ruth Padel, Jo Shapcott, Rosemary Tonks. W ich wierszach spotykają się światy natury i nauki, Wschodu i Zachodu, sfera osobista i sfera zbiorowa. Mówią o tożsamości, o języku, o cielesności, pobrzmiewają nutą bluesa, homerycką powagą i tonem biblijnym. Autorami pierwszej w Polsce antologii prezentującej wybrane poetki brytyjskie są Magda Heydel i Jerzy Jarniewicz. Ich przekłady oddają różnorodność i bogactwo tej poezji, pokazując twórczość poetek z Wysp w ich historycznych, językowych i kulturowych uwikłaniach oraz mocnym, wyrazistym osadzeniu we współczesności.
Wydawca: Biuro Literackie oraz Instytut Kultury Miejskiej
Recenzje: xiegarnia.pl | Port Literacki
