Nagroda im. T. Boya-Żeleńskiego stanowi wyraz uznania dla tłumaczy i tłumaczek literatury pięknej na język polski. Przyznawana jest co dwa lata w dwóch kategoriach (za całokształt twórczości oraz przekład jednego dzieła). Wręczenie Nagrody odbyło się podczas Gdańskich Spotkań Literackich „Odnalezione w tłumaczeniu” 7 kwietnia 2017 r.

Laureatem Nagrody za przekład jednego dzieła został Piotr Paziński, który nominację do Nagrody otrzymał za przekład z języka hebrajskiego książki Szmuela Josefa Agnona Przypowieść o skrybie i inne opowiadania (wyd. Nisza). 

Laureata wybrała Kapituła Nagrody w składzie Anna Wasilewska (przewodnicząca), Jacek S. Buras, Andrzej Jagodziński, Michał Kłobukowski, Sławomir Paszkiet, Justyna Sobolewska, Tomasz Swoboda.

– Piotrowi Pazińskiemu udała się sztuka niebywała – skutecznie wprowadził Agnona, pisarza prawie zupełnie nieznanego (istniał tylko jeden niewielki wybór jego opowiadań wcześniej) – do polszczyzny. O Agnonie mogliśmy słyszeć od współczesnych pisarzy izraelskich inspirujących się jego twórczością. Teraz otrzymaliśmy bogaty przegląd jego twórczości: od wczesnych przypowieści – po późne, znakomite opowiadania kojarzące się z Borgesem. Tym, co spaja ten zbiór, jest motyw Księgi i pracy pisarskiej, i postać skryby, który jest pojemną metaforą pisarza, badacza pisma, ale i tłumacza. Jego bohaterowie żyją wśród książek – jeden ustawił je tylko po to, żeby go strzegły. (…) Poeta Christopher Reid pisał, że to „tłumacz stwarza swojego autora”. Przekład Pazińskiego jest najlepszym tego dowodem – powiedziała w laudacji do Nagrody za przekład jednego dzieła Justyna Sobolewska.

Małgorzata Buchalik – tłumaczka literatury rosyjskiej i białoruskiej. Redaktorka białoruskiego bloku pisma Radar. Nominowana do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego za przekład z języka rosyjskiego książki Maksyma Gorkiego Rosja (wyd. Universitas).

– Zarówno wydawnictwo, jak i autor serii są pod wrażeniem jakości tekstu nawiązującego do najlepszych tłumaczeń klasyków literatury rosyjskiej na miarę Juliana Tuwima czy Jarosława Iwaszkiewicza. Jednocześnie na szczególną uwagę i szacunek zasługuje umiejętność posługiwania się przez tłumaczkę polszczyzną, której wyczucie można uznać za ważniejsze niż znajomość języka oryginału – opisuje w uzasadnieniu nominacji Marta Turnau z wydawnictwa Universitas.

W Rosji Gorki odchodzi od wizerunku propagatora sowieckiego komunizmu i podejmuje się stworzenia wielopoziomowego obrazu narodu rosyjskiego, odnosząc się m.in. do czasów bolszewickiej dyktatury czy analizy rosyjskiej inteligencji.

Jacek Giszczak (ur. 1956) – tłumacz literatury francuskiej, kompozytor i autor tekstów piosenek. Absolwent filologii polskiej na KUL oraz literatury na Sorbonie. Przełożył dzieła takich pisarzy jak Alexandre Dumas, Blaise Cendrars czy Michel Houellebecq. Laureat Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Nominowany do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego za przekład z języka francuskiego: Lyonel Trouillot, Niedziela, 4 stycznia (wyd. Karakter).

– Powieść haitańskiego autora to właściwie poemat – gęsty, polifoniczny, o dużym ładunku emocjonalnym. Jacek Giszczak znakomicie uchwycił niepowtarzalny – surowy, a zarazem nasycony poezją – styl pisarza. W jego przekładzie Trouillot brzmi mocno i poruszająco – uzasadnia Małgorzata Szczurek z Wydawnictwa Karakter.

Hanna Igalson-Tygielska (ur. 1947) – polska tłumaczka z języka hiszpańskiego i francuskiego. Jej dorobek obejmuje przekład dzieł naukowych, poetyckich, prozatorskich oraz esejów filozoficznych. W 2010 roku otrzymała nagrodę Literatury na świecie, a w 2015 roku nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia za przekład Psiej trawki Raymonda Queneau. Nominację do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego przyniosło jej tłumaczenie Raymonda Queneau Niedziela życia (wyd. Biuro Literackie).

– Przekład przygotowany przez Hannę Igalson-Tygielską poszerzył dostępny po polsku kanon twórczości jednego z najciekawszych francuskich pisarzy XX wieku. Queneau świadomy niejasnego, dwuznacznego związku literatury z rzeczywistością, panuje w swoich utworach nad każdym słowem. Autor wymagał wybitnego tłumacza, a taką właśnie osobą jest Hanna Igalson-Tygielska – opisuje zgłaszające tłumaczkę wydawnictwo Biuro Literackie.

Niedziela życia, nazwana jedną z trzech „powieści mądrości” Reymonda Queneau, podejmuje tematy ludzkiej natury oraz jutra, które nie nadejdzie. Pełna błyskotliwego humoru, zabawnych zwrotów akcji i mistrzowskich dialogów – jest gotowym materiałem na scenariusz filmowy.

Krzysztof Majer (ur. 1976) – adiunkt w Zakładzie Literatury Amerykańskiej na Uniwersytecie Łódzkim. Specjalizuje się w przekładzie literatury pięknej (szczególnie północnoamerykańskiej) oraz tekstów naukowych. Przekładał m.in. Allena Ginsberga, Jacka Kerouaca i Patricka deWitta. Stypendysta kanadyjskiego Banff International Literary Translation Centre, uhonorowany nagrodą Literatury na Świecie (2015) oraz II nagrodą w brytyjskim konkursie John Dryden Translation Competition. Zgłoszony do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego za przekład z języka angielskiego: Michael Herr, Depesze (wyd. Karakter).

– Książka Herra to wyjątkowe wyzwanie translatorskie: deliryczny język pełen hipnotycznych wizji, żołnierskiego slangu i poetyckich metafor, wymyślony tak, aby najlepiej oddać doświadczenie wojny w Wietnamie – szału zabijania, roztrzaskanej psychiki. Krzysztof Majer wyszedł z tego zadania obronną ręką, po mistrzowsku odtwarzając krwistość, wizyjność i poetyckość języka tej książki. Jego Depesze brzmią mocno i nie mniej przekonująco niż amerykański oryginał – uzasadnia Małgorzata Szczurek z Wydawnictwa Karakter.

Monika Muskała (ur. 1966) – tłumaczka niemieckojęzyczna i dramatopisarka. Austriacki Urząd Kanclerski trzykrotnie  nagrodził ją za przekłady Thomasa Bernharda i Wernera Schwaba. W 2016 roku otrzymała Literacką Nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAIKS za przekłady literackie. Nominowana do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego za przekład z języka niemieckiego: Thomas Bernhard, Tak. Wyjadacze (wyd. SW Czytelnik).

– Przekłady Moniki Muskały czyta się jak oryginały. Jej rozumienie autora i czucie tekstu oraz giętka i piękna polszczyzna wzbudzają nasz szacunek, a może nawet i zazdrość. Proza Thomasa Bernharda niczego nie traci w tłumaczeniu, autor zaś zyskuje nowych czytelników w Polsce – napisała w uzasadnieniu Anna Rucińska z SW „Czytelnik”.

Tak (1978) oraz Wyjadacze (1980) to dwa, nietłumaczone wcześniej, opowiadania, które dotykają charakterystycznych dla Bernharda tematów klęski, śmierci, choroby i samotności. Bernhard kreuje swój mroczny świat przy pomocy gęstych, złożonych zdań i humoru, zakrawającego o szaleńczy.

Fot. A. Horvath

Piotr Paziński (ur. 1973) – pisarz, filozof, tłumacz, naczelny redaktor Midrasza. Kilka lat zgłębiał dzieło Jamesa Joyce’a Ulisses, co zaowocowało wydaniem książki Labirynt oraz przewodnika Dublin z Ulissesem. Laureat Paszportu Polityki i Europejskiej Nagrody Literackiej. Zajmuje się także filozofią judaizmu i tematem żydowskim w literaturze. Nominację do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego otrzymał za przekład z języka hebrajskiego: Szmuel Josef Agnon, Przypowieść o skrybie i inne opowiadania (wyd. Nisza). 

– Przekład z języka rzadkiego, sporządzony z wielką erudycją, starannością i pomysłowością. Tłumacz napisał go bardzo czystą i urozmaiconą – chwilami rymowaną – polszczyzną – komentuje Michał Kłobukowski.

Opowiadania Agnona z początku przywołują na myśl literaturę typowo religijną, lecz czytelnik szybko orientuje się, że pisarz porusza tematy wygnania, klątwy czy bezsilności literatury i burzy tradycyjny obraz pism religijnych.

Fot. A. Karasińska

Marcin Szuster (ur. 1971) – tłumacz literatury anglojęzycznej, sekretarz redakcji Literatury na Świecie. Przekładał takich autorów jak M.H. Abrams, Marshall Berman, Harold Bloom, William Burroughs, Bob Dylan, Paul de Man, Henry Green i in. Wyróżniony nominacją do Nagrody Translatorskiej T. Boya-Żeleńskiego za przekład z języka angielskiego: James Schuyler, Alfred i Ginewra (wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy).

Alfred i Ginewra przenoszą czytelnika w świat dziecięcej wyobraźni. Powieść jest owocem fascynacji autora wrażliwością najmłodszych i sposobem w jaki naśladują i deformują język dorosłych. I to właśnie język stanowi centrum debiutanckiej książki Schuylera.