Iwona Zimnicka o Jonie Fossem, czyli literacki Nobel oczami polskiej tłumaczki

Nazwisko Jona Fossego, norweskiego pisarza i autora dramatów, od dawna pojawiało się na noblowskiej giełdzie możliwych zwycięzców. W 2023 roku poważny kandydat został oficjalnym laureatem. Dotąd w języku polskim ukazywały się przede wszystkim sztuki Fossego drukowane na łamach „Dialogu” i zebrane w tomie „Sztuki teatralne” wydanym w tłumaczeniu Haliny Thylwe. Niedawno w przekładzie Iwony Zimnickiej i nakładem wydawnictwa ArtRage ukazały się zaś dwa pierwsze tomy „Septologii” nazywanej prozatorskim magnum opus Fossego.

W rozmowie z PAP Iwona Zimnicka przyznała, że werdykt był dla niej przyjemnym zaskoczeniem: „Trudno powiedzieć, że się spodziewałam, że padnie jego nazwisko. Od lat mówiło się o tym, że Jon Fosse jest bardzo poważnym kandydatem do literackiego Nobla. Uważam, że jest to jak najbardziej zasłużona nagroda” – powiedziała.

Co tłumaczka myśli o „Septologii” Fossego? „Myślę, że każdy odnajdzie się w jakimś momencie w tym, co on pisze. Czasami spojrzy na siebie ze wstydem, czasami pokiwa głową ze zrozumieniem. To jest to, co mnie najbardziej ujmuje. Ta proza nie jest łatwa do czytania. Jest prosta, ale niełatwa (…). Ukazuje przeraźliwą samotność człowieka w świecie i małość jednostki w zetknięciu ze światem, zagubienie. Przede wszystkim tę samotność.”

Jon Fosse (ur. 1959) wychował się na zachodnim wybrzeżu Norwegii, gdzie rozgrywa się większość jego utworów. W 1983 roku zadebiutował powieścią „Raudt, svart” [Czerwone, czarne], dwa lata później wydał książkę „Stengd gitar” [Zamknięta gitara], a w 1986 roku tomik poezji „Engel med vatn i augene” [Anioł z wodą w oczach]. Literacką sławę przyniosły mu przede wszystkim dramaty. W 2019 roku ukazały się w Norwegii pierwsze dwa tomy „Septologii”. Kolejne trzy części (3-5) opublikowane zostały się w 2020 roku, dwie ostatnie (6-7) zaś rok później.

Iwona Zimnicka (ur. 1963) jest jedną z czołowych polskich tłumaczek literatury norweskiej i duńskiej. Absolwentka filologii norweskiej UAM. Przełożyła m.in. utwory Josteina Gaardera (m.in. „Świat Zofii”), powieści „Herman” i „Półbrat” Larsa Saabye Christensena, „Kradnąc konie” i „Przeklinam rzekę czasu” Pera Pettersona, powieści kryminalne Jo Nesbø oraz „Listy z Afryki” Karen Blixen (z duńskiego), reportaż „Dzieci Groznego” Åsne Seierstad oraz sześciotomowy cykl „Moja walka” Karla Ove Knausgårda. W 1996 roku odznaczona została Norweskim Orderem Zasługi. W 2002 roku za popularyzację kultury norweskiej w Polsce otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi. Jej przekład „Hej! Czy jest tu kto?” Josteina Gaardera wpisano na Listę Honorową IBBY (2000). W 2022 roku była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia za przekład „Trylogii kopenhaskiej” Tove Ditlevsen.